เกี่ยวกับความหมายหรือคำจำกัดความของคำว่าสมรรถภาพทางกายยังมีคนเข้าใจที่แตกต่างกันไปต่างๆ นาๆ บางคนก็เข้าใจว่า สมรรถภาพทางกายก็คือความสมบูรณ์ของร่างกาย คือการที่สามรถเล่นกีฬาหรือออกกำลังกายได้ดี เล่นได้เก่ง บางคนก็เข้าใจว่าเป็นความสมบูรณ์ของร่างกายที่จะประกอบกิจกรรมหรือทำงานในชีวิตประจำวันได้ดีมีประสิทธิภาพ สมรรถภาพทางกายมีคนให้ความหมายไว้มากมายและความหมายต่างเหล่านั้นก็ใกล้เคียงกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับผู้ให้ความหมายหรือคำจำกัดความว่ามาจากสาขา หรือวงการใด เช่น วงการพลศึกษา การกีฬา วงการแพทย์ หรือวงการอื่นๆ
แฮริสัน คล๊าค
สมรรถภาพทางกาย หมายถึง ความสามารถของร่างกาย (physical ability) ที่จะประกอบกิจกรรมหนัก (intensive activity)ได้เป็นระยะเวลานาน (long period) โดยไม่มีการพักและได้ผลดี (high quality) ยกตัวอย่างเช่น ชายสองคนเริ่มลงมือตัดต้นไม้ในลักษณะเดียวกัน เมื่อเวลาเท่าๆ กัน ปรากฎว่า ชายคนแรกตัดไปได้ 10 ท่อน ก็หมดแรงขอหยุด ในขณะเดียวกันชายคนที่สองยังสามารถตัดต่อไปได้อีกและหยุดเมื่อตัดได้ 20 ท่อน เมื่อเปรียบทั้งสองคนนี้จะทราบได้ทันทีว่า ชายคนที่สองมีสมรรถภาพทางกายดีกว่าคนแรก (วิชัย วนดุรงค์วรรณ:2535)
โดนัล เค แมทธิวส์
สมรรถภาพทางกายหมายถึง ความสามามารถของแต่ละบุคคลที่จะประกอบกิจกรรมใดก็ตามที่ต้องอาศัย การทำงานของกล้ามเนื้อ (วิชัย วนดุรงค์วรรณ:2535)
รอเรนซ์ และโรแนลด์
สมรรถภาพทางกายหมายถึง ส่วนหนึ่งของผลรวมของความสมบูรณ์ทางกาย คือ สมรรถภาพทางจิต อารมณ์ และสมรรถภาพทางสังคม สมรรถภาพทางกายมิได้เป็นเพียงความสามารถทางด้านร่างกาย ซึ่งหมายถึงการมีกายภาพที่สมบูรณ์ หรือรูปทรงที่สมส่วนเท่านั้น จึงสรุปได้ว่า สมรรถภาพทางกาย เป็นเพียงส่วนหนึ่งของความสมบูรณ์ทางกาย (วิชัย วนดุรงค์วรรณ:2535)
นิดสัน และเจเวทท์
สมรรถภาพทางกายหมายถึง ความสามารถทางกายของแต่ละคนที่จะประกอบกิจกรรมในชีวิตประจำวัน โดยไม่เกิดความเหฯ็ดเหนื่อย หรือความอ่อนเพลีย ยังมีพลังและความแข็งแรงเหลือไว้พอที่จะประกอบกิจกรรมพิเศษ หรือกิจกรรมที่ต้องทำในกรณีฉุกเฉินได้อย่างมีประสิทธิภาพด้วย(วิชัย วนดุรงค์วรรณ:2535)
ฮอริส เอฟ เฟส
สมรรถภาพทางกายหมายถึง ผลรวมแห่งความสามารถของร่างกาย อันประกอบด้วยความแข็งแรง ความทนทาน ความเร็ว พลังและความว่องไว (วิชัย วนดุรงค์วรรณ:2535)
พิชิต ภูตจันทร์
สมรรถภาพทางกายหมายถึง สมรรถภาพทางกายเป็นความสามารถของบุคคลในอันที่จะใช้ระบบต่างๆ กระทำกิจกรรมใดๆ อันเกี่ยวกับการแสดงออก ซึ่งความสามารถทางด้านร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพหรือได้หนักหน่วง เป็นเวลาติดต่อกันโดยไม่แสดงอาการเหน็ดเหนื่อยให้ปรากฏ และสามารถฟื้นตัวกลับสู่สภาพปกติได้ในระยะเวลาอันรวดเร็ว (พิชิต ภูติจันทร์:2547)
สมชาย ประเสริฐศิริพันธ์
สมรรถภาพทางกายหรือความสมบูรณ์ หมายถึง ความพร้อมทางด้านร่างกายของนักกีฬา ซึ่งสามารถที่จะเล่นกีฬา หรือออกกำลังกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ (ฝ่ายวิทยาศาสตร์การกีฬา การกีฬาแห่งประเทศไทย : 2536)
สมรรถภาพทางกายเป็นสิ่งสำคัญอย่างหนึ่งในการดำรงชีวิตมนุษย์ สังคม หรือ ประเทศจะเจริญก้าวหน้าได้ก็ต่อเมื่อสมาชิกของสังคมหรือประชาชนของประเทศมีสมรรถภาพทางกายดี สมรรถภาพทางกายเป็นฐานเบื้องต้นในการที่จะทำให้มนุษย์ประกอบภารกิจในชีวิตประจำวันได้สำเร็จเป็นอย่างดีและมีประสิทธิภาพในสมัยโบราณมนุษย์ต้องดิ้นรนต่อสู้กับข้าศึก ศัตรู ป้องกันตัวจากสัตว์ร้าย และหนีภัยธรรมชาติ การแสวงหาอาหารและที่อยู่อาศัย การประดิษฐ์คิดสร้างเครื่องมือ เครื่องใช้เหล่านี้ล้วนเป็นสิ่งผลักดันให้มนุษย์ต้องมีร่างกายแข็งแรง มีความทรหดอดทน และคล่องแคล่งว่องไว เพื่อให้รอดพ้นจากอันตรายต่างๆ และมีชีวิตอยู่รอด
บรรดาประเทศต่างๆ ที่มีประวัติความเป็นมาอันยาวนานและเจริญรุ่งเรืองมาแล้วตั้งแต่สมัยโบราณล้วนแต่เป็นประเทศที่พลเมืองมีสมรรถภาพทางกายสูงทั้งสิ้น กิจกรรมการออกกำลังกายสมัยนั้นเป็นไปในรูปของการสร้างสมรรถภาพทางกายเป็นส่วนใหญ่ แต่เนื่องจากความจำเป็น ปรัชญา และทัศนคติของประเทศต่างๆ ไม่เหมือนกัน ดังนั้นความมุ่งหมายในการส่งเสริมสมรรถภาพทางกายจึงแตกต่างกันไปบ้าง เช่น มีความมุ่งหมายในการส่งเสริมสมรรถภาพทางกายเพื่อสุขภาพ เพื่อการแข่งขันกีฬา เพื่อกำลังทหาร เพื่อการศึกษาและวิจัยเพื่อสุขภาพจิต เพื่อเศรษฐกิจสังคม และเพื่อเหตุผลอื่นๆ
ความมุ่งหมายในการสร้างสมรรถภาพทางกายเพื่อสุขภาพนั้นเป็นความเชื่อที่มีมานานแล้ว เช่น คนจีนสมัยโบราณมีการออกกำลังกายแบบหนึ่งซึ่งเรียกว่า กังฟู หรือการออกกำลังกายเพื่อกายภาพบำบัด ฮิปโปเครติส (Hippocrates) ซึ่งได้รับยกย่องว่าเป็นบิดาแห่งวงการแพทย์ เชื่อว่าการมีสมรรถภาพและมีสุขภาพดีของร่างกายจะเป็นสิ่งป้องกันตัวสำหรับบุคคลที่สำคัญยิ่ง และการใช้ส่วนต่างๆ ของร่างกายอยู่เสมอจะทำให้ร่างกายมีสุขภาพดี และมีพัฒนาการขึ้น
สำหรับความมุ่งหมายในการสร้างสมรรถภาพของทหารนั้น ประเทศเปอร์เซียสมัยโบราณ และรัฐสปาร์ตา ของกรีกนับว่าเป็นตัวอย่างที่ดี กองทัพของทั้งสองประเทศประกอบด้วยทหารที่มีสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรงและสมรรถภาพทางกายดี นอกจากนั้นพลเมืองทุกคนต้องรักษาตนเองให้มีสมรรถภาพทางกายดี เพื่อพร้อมที่จะป้องกันประเทศ และความมุ่งหมายในการสร้างสมรรถภาพทางกายเพื่อให้มีสุขภาพจิตที่ดีนั้น นักปรัชญาคนสำคัญของโลก คือ อริสโตเติล (Aristotle) ได้กล่าวว่าสมรรถภาพและสุขภาพทางกายมีผลโดยตรงต่อสมรรถภาพการทำงานของจิตใจ เช่นเดียวกับ ที่จอห์น ลอค (John Lock) กล่าวไว้ว่า จิตผ่องใจย่อมอยู่ในกายอันสมบูรณ์ (a sound mind in a sound body) และถ้ามีความมุ่งหมายเพื่อการแข่งขันกีฬาจะต้องมุ่งฝึกฝน เสริมสร้างสมรรถภาพทางกายของคนปกติอยู่แล้วให้มีสมรรถภาพสูงสุด (จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย :2543)
สมรรถภาพทางกายเป็นดัชนีบอกความสามารถของร่างกายในการที่จะประกอบภารกิจ เล่นกีฬา หรือออกกำลังกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยทั่วไปแบ่งสมรรถภาพทางกาย ออกเป็น 2 อย่างคือ สมรรถภาพทางกายทั่วไป (general physical fitness) และสมรรถภาพทางกายพิเศษ (special physical fitness)
สมรรถภาพทางกาย
การเตรียมร่างกายเพื่อแสดงความสามารถให้ได้ผลดีที่สุดนั้น (Peak performance) จะบรรลุผลสำเร็จได้ต้องมีการสร้างความแข็งแรงและความทนทานของกล้ามเนื้อ การเพิ่มและคงระดับความอ่อนตัว การออกกำลังกายเพื่อพัฒนาความทนทานของหัวใจและปอด สารอาหารเพื่อสุขภาพจะช่วยให้การนำเชื้อเพลิงให้แก่ร่างกายเพื่อปรับปรุงหรือรักษาระดับสมรรถภาพ (level of fitness) ของร่างกาย การที่จะให้ร่างกายมีประสิทธิภาพมากที่สุด ต้องเข้าร่วมในโปรแกรมการฝึกตลอดปี (a year-round) โปรแกรมการเสริมสร้างสมรรถภาพทางกายที่ดี ขึ้นอยู่กับปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ (health factors) ซึ่งประกอบด้วย ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ความทนทานของกล้ามเนื้อ ความอ่อนตัว ความทนทานของระบบหัวใจ หลอดเลือด และปอด สัดส่วนร่างกาย (body composition) และ การพิจารณาลักษณะพิเศษของบุคคล ข้อมูลเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญเพื่อที่จะได้ทราบว่าผลกระทบของสารอาหารและสัดส่วนของร่างกายที่มีต่อประสิทธิภาพในการแข่งขันของนักกีฬา และทำให้ผู้ฝึกสอนมีความรู้ความเข้าใจว่า ทำอย่างไรจึงจะทำให้นักกีฬาบรรลุความสำเร็จ และรักษาระดับสมรรถภาพจากการพัฒนาโปรแกรมการเสริมสร้างสมรรถภาพทางกายอย่างต่อเนื่อง จะเห็นได้ว่า องค์ประกอบของสมรรถภาพทางกายมีความสัมพันธ์กับความต้องการของกิจกรรมกีฬา และสามารถช่วยอธิบายความสำเร็จหรือความล้มเหลวในกีฬานั้นๆ ได้
การฝึกเสริมสร้างสมรรถภาพทางกายเพื่อสุขภาพหรือการกีฬานั้น จะต้องอาศัยศาสตร์ทางด้านสรีรวิทยาการกีฬา (Sports physiology) ซึ่งเป็นการศึกษาเกี่ยวกับโครงสร้างและหน้าที่การทำงานของร่างกายมีการปรับตัวในการตอบสนองต่อการออกกำลังกาย (adapt in response to exercise) อย่างไรและโดยเฉพาะอย่างยิ่งในการฝึกที่เจาะจงจะฝึกอย่างไรจึงสามารถเพิ่มสมรรถภาพของนักกีฬา (athletes performance) รากฐานทางสรีรวิทยาการกีฬาเป็นความรู้ เกี่ยวกับสมรรถภาพและการฝึกจำเป็นอย่างยิ่งที่ ผู้ฝึกสอนและนักกีฬาต้องมีความเข้าใจในเรื่องนี้อยู่บ้างพอสมควร เพื่อเป็นข้อมูลในการวางแผนโปรแกรมการฝึกเสริมสร้างสมรรถภาพและการทดสอสมรรถภาพทางกายของนักกีฬา
จะประจักษ์ความจริงได้ว่า สมรรถภาพทางกายจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อร่างกายได้มีการเคลื่อนไหว หรือออกแรงมากกว่าปกติที่ใช้ประจำในกิจกรรมสำหรับชีวิตประจำวันเท่านั้น สมรรถภาพทางกายนี้เป็นสภาพของร่างกายอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นมาได้เมื่อร่างกายได้มีการเคลื่อนไหว ออกกำลังกายหรือฝึกซ้อม และในทำนองเดียวกันสมรรถภาพทางที่มีอยู่ก็จะหายและหมดไปได้เช่นกัน ถ้าหากว่าร่างกายไม่มีการเคลื่อนไหวหรือออกกำลังกายต่อไปอีก ฉะนั้น วิธีการเดียวที่จะรักษาสภาพนี้ไว้ได้ก็ด้วยการออกกำลังกายหรือฝึกซ้อมเป็นประจำเท่านั้น ซึ่งการออกกำลังกายนอกจากจะทำให้สมรรถภาพทางกายดีขึ้นแล้ว ยังช่วยป้องกันโรคที่เกิดจากการขาดการออกกำลังกายได้อีกด้วย เช่น โรคหัวใจเสื่อมสมรรถภาพ โรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน โรคอ้วน เป็นต้น
มนุษย์เราทุกคนย่อมีความปรารถนาที่จะประสบความสุขและความสำเร็จด้วยกันทั้งนั้น แต่การที่บุคคลจะพึงได้รับความสุขสมบูรณ์หรือความสุขกายสบายใจมากน้อยเพียงใด ย่อมขึ้นอยู่กับอิทธิพลอื่นๆ อีกหลายอย่างทั้งที่มีอยู่ภายในและภายนอกของเรา สมรรถภาพทางกาย (Physical fitness) นับว่าเป็นอิทธิพลที่สำคัญอย่างหนึ่งซึ่งมีอยู่ในร่างกายของคนเรา สมรรถภาพทางกายมีส่วนสำคัญยิ่ง ในการช่วยเสริมสร้างให้บุคคลสามารถปรกอบภารกิจ และดำรงชีวิตอยู่อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตามสมรรถภาทางกายและสมรรถภาพจิต (Mental fitness) ย่อมจะมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดในชีวิตของคนเราเช่นเดียวกับความสัมพันธ์ระหว่างสุขภาพและสุขภาพจิต (Physical and Mental Health) นั่นเอง
สมรรถภาพทางกายและสุขภาพกาย แม้จะมีความหมายไม่เหมือนกันก็ตามแต่เนื่องจากว่าทั้งสองอย่างต่างก็เป็นเรื่องเกี่ยวกับร่างกายเช่นเดียวกัน จึงมีลักษณะคล้ายคลึงมาก สำหรับความหมายที่แตกต่างกันนั้นอาจจะกล่าวโดยสรุปได้ว่า สมรรถภาพทางกายหมายถึง ความสามารถของร่างกายในการเคลื่อนไหวหรือในการทำงาน แต่สุขภาพกาย หมายถึง สภาวะแห่งความสมบูรณ์ของร่างกายทั่วไป นอกจากนี้สมรรถภาพทางกายและสุขภาพกายย่อมมีควบคุ่มกันในร่างกายของคนเรา สมรรถภาพทางกายที่ดีจะช่วยทำให้บุคคลมีสุขภาพดีขึ้น และสุขภาพกายที่ดีจะช่วยทำให้บุคคลมีสมรรถภาพทางกายที่ดีขึ้น ตรงกันข้าม ถ้าสมรรถภาพทางกายไม่ดีจะเป็นผลทำให้คนเรามีสุขภาพกายเลวลงและสุขภาพกายไม่ดีก็จะเป็นผลทำให้บุคคลมีสมรรถภาพทางกายเสื่อมโทรมลงได้
สมรรถภาพทางกาย (Physical Fitness) เป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดในการบ่งบอกถึงความมีสุขภาพที่สมบูรณ์ ซึ่งหมายถึงความสามารถของบุคคลในการควบคุมให้ร่างกายปฏิบัติภารกิจต่างๆ ได้อย่างเต็มที่มีประสิทธิภาพ (efficiency) เหมาะสมกับปริมาณและเวลา โดยไม่ทำให้เกิดปัญหาต่อร่างกาย สิ่งที่แสดงให้เห็นว่า บุคคลที่ร่างกายมีความฟิตเมื่อเผชิญกับเหตุการณ์ที่ปกติและไม่ปกติในชีวิตประจำวัน พวกเขาสามารถฝ่าฟันปัญหาและอุปสรรคได้เป็นอย่างดี ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ โดยไม่มีความเหนื่อยล้าที่มากเกิน และยังคงมีพลังงานเหลือพอสำหรับการใช้เวลาว่างและกิจกรรมนันทนาการ
|