คะแนนการสอบแต่ละครั้งที่เด็กสอบอาจมาจากคะแนนที่เป็นความสามารถของเด็กจริง และคะแนนที่อาจเกิดจากความ
คลาดเคลื่อน
          คะแนนความสามารถจริง  หมายถึงคะแนนที่ผู้สอบได้มาด้วยความสามารถอันแท้จริงของผู้สอบจากแบบทดสอบที่มี
คุณภาพ  คะแนนความคลาดเคลื่อน  หมายถึงคะแนนที่เบี่ยงเบนไปจากคะแนนความสามารถที่แท้จริง  ซึ่งอาจจะมีทั้งค่าบวก
และค่าลบก็ได้  เช่นขณะทำการสอบมีจิตใจแจ่มใสสดชื่น มีกำลังใจเป็นพิเศษ  คะแนนความคลาดเคลื่อนก็จะเป็นบวก  แต่ถ้า
ขณะทำการสอบมีจิตใจเศร้าโศกเสียใจ  หรือไม่สบาย  คะแนนความคลาดเคลื่อนอาจจะเป็นลบ   ซึ่งความคลาดเคลื่อนที่
สำคัญมี 2 อย่าง  คือ
          1.  ความคลาดเคลื่อนอย่างมีระบบ (Systematic  Error) เป็นความคลาดเคลื่อนที่เกิดจากอิทธิพลภายนอกมาเกี่ยวข้อง
กับผู้สอบสภาพเหมือน ๆ กัน คือแต่ละคนจะได้รับอิทธิพลนั้นเหมือนๆ กัน ความคลาดเคลื่อนแบบนี้บางทีเรียกว่าความคลาด
เคลื่อนคงที่ (Constant  Error) เช่น  ขณะสอบอยู่มีเสียงตะโกนจากภายนอก  ข้อสอบพิมพ์กลับหน้ากลับหลังเหมือนกันหมด 
การให้สอบเลยเวลารับประทานอาหาร เป็นต้น ทุกคนที่สอบจะได้รับผลกระทบเหมือนกันหมดสภาพเหล่านี้เป็นตัวอิทธิพลทำ
ให้เกิดความคลาดเคลื่อนในการสอบของทุกคน  ความคลาดเคลื่อนแบบนี้สามารถปรับแก้ไขได้ 
          2.  ความคลาดเคลื่อนแบบสุ่ม (Random  Error)  เป็นความคลาดเคลื่อนที่เกิดขึ้นจาก ภายในตัวของบุคคลแต่ละคน
ซึ่งแต่ละคนมีความแตกต่างกัน สิ่งที่เกิดขึ้นกับแต่ละบุคคลก็ไม่เหมือนกัน  บางคนอาจดีใจทำคะแนนได้เกินความเป็นจริง 
บางคนอาจเสียใจทำคะแนนได้น้อยกว่าความเป็นจริง ทำให้คะแนนการสอบคลาดเคลื่อนไปจากความเป็นจริง  ความคลาด
เคลื่อนแบบนี้มีทิศทางแตกต่างกัน  โดยทฤษฎีแล้วผลรวมของความคลาดเคลื่อนแบบสุ่มจะเท่ากับศูนย์
         ในทางวัดผลการศึกษามักจะมองความคลาดเคลื่อนแบบสุ่มเป็นหลักเพราะไม่สามารถแก้ไขได้ จึงเกิดสมการ  ดังนี้
          O  =  T + E
          เมื่อ                O  เป็นคะแนนที่เด็กได้รับ (Observed  Score)
                                 T  เป็นคะแนนแท้จริง  (True  Score)
                                E  เป็นคะแนนความคลาดเคลื่อนแบบสุ่ม (Random  Error)
          แสดงให้เห็นว่า คะแนนเฉลี่ยของคะแนนที่เด็กสอบเท่ากับคะแนนเฉลี่ยของคะแนนความสามารถแท้จริงในการประเมิน
ผลการเรียนรู้ของเด็กเราต้องการคะแนนความสามารถแท้จริงเป็นเกณฑ์ ารที่จะรู้คะแนนแท้จริงได้ีอยู่ทางเดียวคือหาคะแนน
เฉลี่ยของกลุ่มคะแนนนี้ก็จะเป็นคะแนนเฉลี่ยของคะแนนแท้จริงจากการทำข้อสอบนั้นารประเมินเปรียบเทียบจะทำให้สะดวกขึ้น
ด้วยเหตุผลนี้เองการประเมินคะแนนทุกครั้งจึงเกี่ยวกับคะแนนเฉลี่ยของกลุ่มอยู่เป็นประจำ คะแนนมาตรฐานมาจากอิทธิพล
ของคะแนนเฉลี่ยเหมือนกัน การประเมินโดยอาศัยคะแนนมาตรฐานจึงมีความหมายทำ ให้เกิดความคลาดเคลื่อนน้อยลง