เดิมการศึกษาเป็นเพียงวิชาครู ที่เน้นสาระสำคัญเพียงการสอน และหลักสูตรเป็นประการสำคัญ ต่อมาเมื่อวิทยาการและเทคโนโลยีก้าวหน้า การศึกษาได้มีการถ่ายทอดความรู้อย่างมีระบบกฎเกณฑ์ การศึกษาจึงเป็นศาสตร์ประเภทหนึ่งในบรรดาศาสตร์ทั้งหลาย ดังนั้น การศึกษาจึงมีขอบข่ายครอบคลุมวิชาอื่น ๆ มากมายในที่นี้จะขอเสนอพอเป็นสังเขป ดังนี้
- วิชาปรัชญา เป็นวิชาที่แสวงหาคำตอบและกำหนดแนวทางในการจัดการศึกษา นับตั้งแต่การกำหนดความมุ่งหมายทางการศึกษา ความมุ่งหมายของการเรียนการสอน และการกำหนดอุดมการณ์ทางการศึกษา นักการศึกษาจึงได้นำแนวคิดเหล่านี้มาเป็นแนวทางในการวาง
รากฐานปรัชญาการศึกษาขึ้น
- วิชาจิตวิทยา เป็นวิชาที่ศึกษาพฤติกรรมของมนุษย์ ซึ่งวิชานี้มีความสำคัญสำหรับอาชีพครู ความรู้จากวิชาจิตวิทยานอกจากจะมีประโยชน์ต่อต้านการเรียนการสอนแล้ว ยังมีความสำคัญต่องานทุก ๆ ด้านของการศึกษา เช่น การบริการ การปกครอง การสร้างมนุษยสัมพันธ์ และการแนะแนว เป็นต้น วิชาจิตวิทยาจึงเป็นพื้นฐานที่จำเป็นที่สุดแขนงหนึ่งของการศึกษา
- วิชาสังคมวิทยา เป็นวิชาที่มีผลกระทบต่อการศึกษาแทบทุกด้าน เช่น การศึกษา ต้องจัดให้สอดคล้องกับวิถีทางการดำเนินชีวิตในสังคม สภาวะแวดล้อมทางสังคมมีผลต่อการเจริญเติบโตของนักเรียน ดังนั้น การจัดการศึกษา การบริหารโรงเรียน การจัดการสอน การจัดหลักสูตร จะต้องอาศัยความเข้าใจทางสังคมวิทยา การศึกษาจึงต้องอาศัยสังคมวิทยาเป็นพื้นฐาน
- วิชารัฐศาสตร์ เป็นวิชาที่ว่าด้วยนโยบายทางด้านการเมืองการปกครอง กฎหมาย และระเบียบต่าง ๆ ที่รัฐกำหนดขึ้น การศึกษาจึงต้องอยู่ภายใต้กรอบอันนั้น
- วิชาเศรษฐศาสตร์ เป็นวิชาที่กล่าวถึงประสิทธิภาพทางเศรษฐกิจ การเลือกและการตัดสินใจใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด ดังนั้นการจัดการศึกษา การวางแผนการศึกษาจะต้องสอดคล้องและสัมพันธ์กับสภาพทางเศรษฐกิจการศึกษาจึงต้องอาศัยเศรษฐศาสตร์เป็นพื้นฐาน
- วิชาประวัติศาสตร์ เป็นวิชาที่ศึกษาและวิเคราะห์เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีตของมนุษยชาติ จากการศึกษาประวัติศาสตร์จะช่วยให้เราเข้าใจปัจจุบัน และอาจทำนายถึงอนาคตการศึกษาจึงได้นำเอาประวัติศาสตร์มาเป็นพื้นฐานการศึกษา เรียกว่า ประวัติการศึกษา
- วิชามนุษย์วิทยา เป็นการศึกษามนุษย์ในแง่มุมต่าง ๆ เช่น ความเป็นอยู่ วัฒนธรรม เชื้อชาติ เผ่าพันธุ์ การศึกษาจะต้องนำสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้มาเป็นพื้นฐานการศึกษาเรียกว่า การศึกษาเปรียบเทียบ
- วิชาประชากรศึกษา เป็นวิชาที่ศึกษาถึงจำนวนประชากร การกระจายตัวของประชากรความต้องการของประชากร การศึกษาจึงต้องจัดและดำเนินการให้สอดคล้องและเพียงพอกับจำนวนและความต้องการของประชากร
จากรายวิชาทั้ง 8 สาขา ที่ยกมาเป็นสังเขป แสดงให้เห็นว่าการศึกษาเป็นศาสตร์ที่มีขอบข่าย
กว้างขวาง ครอบคลุมวิชาอื่น ๆ เกือบทุกวิชา ดังนั้น การให้การศึกษาแก่บุคคล จึงต้องอาศัยพื้นฐานรายวิชาอื่น ๆ มาประกอบและควบคู่กันไปด้วย (พวงรัตน์ เลากุลศานต์, 2544 : 18 20)
